ถอดจากการสัมภาษณ์ ในรายการ Happy&Healthy ช่วง Health Talk FM.102 ทุกวันเสาร์ 09.00 -10.00 น. วุ้นในตาเสื่อม

 วุ้นในตาเสื่อม

         หากคุณเป็นคนหนึ่งที่ชอบเล่นกีฬา และเคยเล่นกีฬาจนรู้สึกว่าดวงตาได้รับการกระทบกระเทือน เป็นผู้ที่มีสายตาสั้น นอนในที่ที่มีแสงไฟสว่างจ้าจนกระทั่งหลับ หรือมีอายุเริ่มเข้าเลขสี่นำหน้า เลขห้า เลขหกกันแล้ว ถ้าคุณเข้าข่ายที่กล่าวมาแล้ว รู้ไว้เลยว่า คุณคือกลุ่มเสี่ยง ที่จะเป็นโรควุ้นในตาเสื่อม จากสถิติในประเทศไทยพบว่า คนเป็นโรควุ้นในตาเสื่อมมากถึง 14 ล้านคน ภาวะวุ้นในตาเสื่อมเป็นอย่างไร เรามาเริ่มทำความรู้จักกัน

 

         ถ้าดูจากภาพตัดขวาง จะมีกระจกตากับเลนส์ตา รวมแสงไปโฟกัสที่จอประสาทตา เหมือนเลนส์กล้องกับฟิล์มกล้อง ข้างในตาก็ไม่ใช่อากาศ แต่เป็นเหมือนเจลลี่ ภาษาไทยเราก็เลยเรียกว่าวุ้นในตา ตอนเราเกิดมา ตอนเป็นเด็กก็จะเป็นวุ้นใสๆ เนียนๆ แต่พอเราอายุมากขึ้นหรือว่ามีความเสี่ยงบางอย่าง วุ้นตาบางส่วนก็จะเหลวขึ้น จะเป็นน้ำขึ้นมา บางส่วนก็เลยจะจับกันเป็นจุดๆ เป็นตะกอน เป็นเส้น เป็นวงให้เห็นขึ้นได้ เวลาเริ่มมีความเสื่อมในวุ้นตาเกิดขึ้น ถ้าสังเกตหน่อยก็จะเห็น เวลามองท้องฟ้า หรือวัสดุที่เป็นขาวๆ สว่างๆ จะเห็นเป็นจุดดำๆ หรือเป็นเส้น มองไปทางไหนก็จะลอยตามไปด้วยหรือเห็นแสงไฟคล้ายฟ้าแลบหรือถ่ายรูป คนไข้ก็รู้สึกว่ารำคาญ ที่สำคัญบางคนพอเสื่อมไประดับหนึ่งแล้ว วุ้นตาจะล่อนออกมาจากจอตา พอแยกออกจากกันบ้างครั้งเกิดการดึงรั้งที่จอตา ทำให้จอตาฉีกขาด ต้องได้รับการรักษาก่อนที่จะมีจอประสาทตาลอก

 

          สาเหตุที่ทำให้เสื่อม จากการศึกษาพบว่า ส่วนใหญ่เป็นความเสื่อมจากอายุ คนที่อายุ 60-70 ปี ประมาณ 50-60% ก็จะมีวุ้นในตาเสื่อม ถ้าไปตรวจตาก็จะมี คนที่อายุน้อยๆ ก็มีโอกาสเป็นได้เหมือนกัน โดยเฉพาะคนที่มีสายตาสั้น วุ้นตาก็จะเสื่อมเร็วกว่าคนอื่นเขาหน่อย ได้รับอุบัติเหตุทางตา มีอะไรมากระแทกตา ก็จะเสื่อมเร็วขึ้น อันที่สาม คือการได้รับการผ่าตัดข้างในตา อย่างเช่น การผ่าตัดต้อกระจก ก็อาจจะมีความเสื่อมเร็วกว่าคนอื่นได้ หรือภูมิแพ้ที่ชอบขยี้ตาบ่อยๆ

 

         สำหรับคนที่สายตาสั้น แล้วมีความเสี่ยงเพิ่มขึ้นคือ เวลาลูกตาที่สร้างมาความโค้งของกระจกตากับความยาวของลูกตาไม่พอดีกัน พูดง่ายๆ คือ ด้านหลังเหมือนยาวกว่าคนปกติ เพราะฉะนั้นจอประสาทตาก็จะบางกว่าคนอื่นเขาหน่อย วุ้นตาก็เสื่อมง่ายกว่า คือมีโอกาสที่จอประสาทตาจะมีการฉีกขาด หลุดลอกได้ง่ายกว่าคนที่สายตาปกติ แนะนำว่าถ้ามีอาการ หรือถ้าไม่มีอาการ แต่สายตาสั้นเกิน 400 ขึ้นไป อาจจะต้องเช็คจอตาดูเป็นระยะ ขยายม่านตาดู อาจจะทุก 2-3 ปี ถ้ามีปัญหาอะไรก็จะได้ป้องกันไว้ก่อนดีกว่า ส่วนในเรื่องของการใช้สายตาทั่วไป เช่น นอนดูทีวี นอนอ่านหนังสือ แสงเข้าไม่ถูกทาง ใกล้เกินไป ไกลเกินไป นานเกินไป สว่างไป มืดไป กิจกรรมเหล่านี้ไม่ได้ทำให้เกิดปัญหากับวุ้นในตาหรือจอตาโดยตรง แต่ถ้ารักษาไม่เหมาะสมก็จะล้าตาได้ง่าย ตาก็อาจจะต้องเพ่งเยอะหน่อย อาจจะมีปัญหาเรื่องตาแห้ง แต่ไม่เกี่ยวกับวุ้นตาเสื่อม สาเหตุหลักไม่ค่อยเกี่ยวกับพฤติกรรม ยกเว้น อุบัติเหตุ กิจกรรมที่เราทำ บางทีเล่นกีฬา กีฬาที่มีวัตถุลูกเล็กๆ วิ่งเร็วๆ แบดมินตัน เทนนิส สค็วอช ก็จะมีความเสี่ยงเรื่องอุบัติเหตุทางตาเยอะขึ้น

 

          ภาวะของคนที่วุ้นในตาเสื่อม แรกๆ ก็จะเห็นเป็นจุดๆ ลอยๆ ก่อนสักพักหนึ่ง พอส่วนที่เหลวเป็นน้ำเข้าไปเซาะแยกระหว่างตัวมันกับผนังจอตา ก็จะมีการแยกระหว่างวุ้นตา กับจอตา จังหวะนี้แหละ ที่เคยอยู่ติดกันมาตลอด พอถึงวันหนึ่งที่ต้องพรากออกจากกัน บางจุดมันไม่ยอม ก็จะมีการดึงรั้ง โดยเฉพาะตรงขั้วประสาทตา ตรงเส้นเลือด หรือว่าตรงขอบๆ ของจอตา พอมีอะไรไปดึงจอตา เขาไม่เจ็บ เพราะเป็นเซลล์รับแสง แต่คนไข้จะเห็นแสงแวบเหมือนฟ้าแลบ แต่ไม่เจ็บ จะเห็นชัดตอนที่หลับตา หรืออยู่ในห้องมืด อยู่ดีๆ มีไฟแวบขึ้นมาเอง แสดงว่าจอตามีอาการดึงรั้งแล้ว แต่จะไม่ได้เป็นตลอดเวลา จะเป็นบางจังหวะ โดยเฉพาะที่มีการเคลื่อนไหว พอมันดึงรั้งในบางคน ซึ่งมันไม่ยอมพรากจากกันจริงๆ มันก็ดึงแรงมาก ก็จะดึงจอตาฉีกขาดได้ ซึ่งอันตราย เพราะถ้าปล่อยจอตาที่มีรูฉีดขาดไว้ น้ำในจอตาก็จะเข้าไปเซาะ ทำให้มีจอประสาทตาหลุดลอก ซึ่งก็ต้องผ่าตัดใหญ่ ไม่เช่นนั้นการมองเห็นก็จะแย่ลง แต่ถ้าเรามาตรวจตั้งแต่เริ่มเห็นว่ามีรอยฉีกขาด เราก็จะเลเซอร์ล้อมๆ เขาไว้ น้ำก็จะเข้าไปเซาะไม่ได้ ก็จะสามารถป้องกันจอประสาทตาหลุดลอกได้ หลายคนที่ไม่สังเกตตัวเองเลย มาพบอาจจะเป็นในระยะที่เป็นจอตาหลุดลอกแล้ว ซึ่งการรักษาก็จะยากขึ้น อาจจะต้องใช้การผ่าตัด แต่ถ้าเราเห็นจุดดำๆ ลอยไปมา เห็นแสงแวบๆ เหมือนฟ้าแลบ แนะนำให้มาตรวจ จะดูแลรักษาได้ง่ายกว่า

 

       ขั้นตอนในการรักษา วันที่มาตรวจตา หมอก็จะหยอดยาขยายม่านตา ด้วยความที่มันอยู่ข้างหลัง ม่านตาเราเล็กๆ ก็จะเห็นไม่ทั่ว ก็ต้องหยอดตาเพื่อขยายม่านตาก่อน หลังหยอดก็จะพร่าๆ หน่อย มองใกล้ไม่ชัด ขับรถอาจจะไม่สะดวก สักช่วง 2-3 ชั่วโมงแรก เพราะฉะนั้นอาจจะต้องมีคนมาด้วย หลังจากหยอดยาขยายม่านตาประมาณครึ่งชั่วโมง ม่านตาขยายดี หมอก็จะตรวจจอประสาทตาอย่างละเอียด ว่ามีปัญหา ฉีกขาดอะไรบ้างไหม ส่วนใหญ่ก็จะไม่มี แต่ว่าคนที่วุ้นตาเสื่อมและล่อนใหม่ๆ เกือบ 5% จะมีรอยฉีกขาดที่จอตาได้
 

       ถ้าเห็นจอประสาทตาฉีกขาดก็จะแนะนำให้เลเซอร์ ป้องกันไม่ให้จอตาหลุดลอก ก็จะป้องกันได้ 95% ส่วนใหญ่กินยาอะไรก็ไม่ช่วยให้ดีขึ้น หลักๆ ก็คือสังเกตว่า ต้องเฝ้าดูเรื่องจอตาว่าไม่มีปัญหา เพราะถ้าจอตาไม่มีปัญหาอะไร คนไข้ก็จะรู้สึกว่ารำคาญ ซึ่งพักหนึ่งก็จะค่อยๆ ชินไป ในอนาคตก็จะมีการใช้ยาซึ่งไปย่อยวุ้นตา ทำให้ตะกอนตกลงมาข้างล่าง แต่ตอนนี้ยังอยู่ในขั้นทดลอง ในต่างประเทศบางทีมีการผ่าตัดวุ้นตา เพื่อให้จุดดำหรือเส้นบางๆ ที่ลอย หายไป เพื่อให้คนไข้ไม่รำคาญ แต่เมื่อเทียบประโยชน์กับความเสี่ยงแล้ว โดยส่วนตัวคิดว่าไม่คุ้ม ถ้าเห็นจุดลอยเฉยๆ คงไม่แนะนำให้ผ่าตัด ยกเว้นถ้าจอตาหลุดลอก

 

        สำหรับวุ้นในตาเสื่อม ถ้าทำกิจกรรมซึ่งมีความเสี่ยงกับตา แนะนำให้ใส่แว่นป้องกัน สมัยนี้เลนส์ที่ดีก็จะเป็นเลนส์     โพลีคาร์บอเนต เป็นเลนส์เหนียวหน่อย กิจกรรมที่เสี่ยง ตอกตะปู เสื่อมเหล็ก หรือเล่นกีฬา นักกีฬาก็เห็นใส่กันเยอะขึ้น อันนี้ก็ป้องกันอุบัติเหตุทางตาได้ในส่วนหนึ่ง อย่างที่ 2 เวลาออกไปข้างนอกก็ใส่แว่นกันแดดนิดหนึ่ง เพราะแสงยูวีก็ทำให้ความเสื่อมเกิดได้เร็วขึ้น ไม่ว่าจะเป็นตรงผิวกระจกตา เป็นต้อเนื้อ ต้อลม ต้อกระจก รวมทั้งข้างหลังที่อาจจะเสื่อมได้ด้วย ถ้ามีอาการจุดดำๆ ลอยไปมา เวลามองท้องฟ้า หรือมีแสงแวบๆ เหมือนฟ้าแลบเวลาอยู่ในห้องมืด  แนะนำให้มาพบจักษุแพทย์ เพื่อรับการตรวจอย่างเหมาะสม เพราะถ้าเราเห็นปัญหาตั้งแต่เริ่มต้น เราป้องกันไว้ไม่ให้ลุกลามบานปลายก็จะได้ผลดีกว่า

 

 โดย นายแพทย์ธีรวีร์  หงษ์หยก จักษุแพทย์
สาขากระจกตาต้อกระจก และการผ่าตัดแก้ไขสายตา