โรคซึมเศร้า

• โรคซึมเศร้าเป็นภาวะผิดปกติทางอารมณ์ที่แสดงอาการเศร้า เบื่อหน่าย และหมดแรง ซึ่งส่วนใหญ่จะเป็นต่อเนื่องอย่างน้อย 2 สัปดาห์
• สาเหตุของโรคซึมเศร้าเกิดได้จากสารเคมีในสมอง กรรมพันธุ์ ความเครียด หรือประสบการณ์ชีวิต
• โรคซึมเศร้าแบ่งออกเป็น 3 ระยะ ได้แก่ ระยะเริ่มต้น ระยะปานกลาง และระยะรุนแรง โดยสามารถรักษาได้ด้วยยา การบำบัด และการดูแลตนเองร่วมกัน

โรคซึมเศร้าเป็นภาวะผิดปกติทางอารมณ์ที่พบได้บ่อยในสังคมปัจจุบัน หลายคนอาจมองว่าเป็นเพียงความเศร้าชั่วคราว แต่ในความเป็นจริงแล้วโรคนี้มีความซับซ้อนทั้งด้านจิตใจและสมอง โดยมีสาเหตุจากหลายปัจจัย เช่น ความเครียดสะสม พันธุกรรม การเปลี่ยนแปลงของสารเคมีในสมอง หรือประสบการณ์ชีวิตที่กระทบกระเทือนจิตใจอย่างรุนแรง หากไม่ได้รับการดูแลหรือรักษาอย่างเหมาะสม อาการอาจส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวัน การทำงาน ความสัมพันธ์ และอาจรุนแรงจนถึงขั้นคิดทำร้ายตัวเองหรือฆ่าตัวตายได้

การทำความเข้าใจโรคซึมเศร้าเป็นก้าวแรกที่สามารถช่วยเหลือตนเองและคนรอบข้าง เพื่อสังเกตสัญญาณเตือน และเข้ารับการดูแลจากผู้เชี่ยวชาญให้ทันเวลาก่อนจะสายเกินไป แล้วอาการโรคซึมเศร้ามีกี่ระยะ? รักษายังไงได้บ้าง? บทความนี้มีคำตอบ

โรคซึมเศร้าคืออะไร?

โรคซึมเศร้า (Depression) คือโรคทางอารมณ์และจิตใจที่ทำให้ผู้ป่วยรู้สึกเศร้า หดหู่ หรือหมดความสนใจในสิ่งที่เคยชอบอย่างต่อเนื่องเป็นระยะเวลานาน โดยไม่ได้เกิดจากสถานการณ์ใดสถานการณ์หนึ่งเพียงชั่วคราว อาการของโรคนี้ส่วนใหญ่เกิดขึ้นจนส่งผลต่อการดำเนินชีวิตประจำวัน เช่น การนอนหลับ การรับประทานอาหาร การทำงาน การเรียน หรือการมีปฏิสัมพันธ์กับผู้อื่น

ผู้ป่วยโรคซึมเศร้าอาจไม่สามารถควบคุมความรู้สึกเศร้าได้ด้วยตนเอง ในบางรายอาจรู้สึกสิ้นหวัง รู้สึกผิดอย่างไม่มีเหตุผล หรือมีความคิดอยากทำร้ายตนเอง โรคนี้สามารถเกิดขึ้นได้กับทุกเพศทุกวัย และไม่ควรมองข้ามว่าเป็นเพียงอาการอ่อนไหวหรือแค่คิดมาก เพราะโรคซึมเศร้าเป็นภาวะที่ต้องได้รับการวินิจฉัยและดูแลรักษาอย่างเหมาะสมจากผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพจิต

อาการของโรคซึมเศร้า

อาการของโรคซึมเศร้าไม่ใช่เพียงความรู้สึกเศร้าชั่วคราว แต่มีลักษณะต่อเนื่องกันเป็นเวลาอย่างน้อย 2 สัปดาห์ และส่งผลกระทบต่อชีวิตประจำวัน โดยอาการที่พบได้บ่อยมีดังนี้

• รู้สึกเศร้า หดหู่ หรือว่างเปล่าแทบทุกวัน
• เบื่อหน่าย ไม่สนใจหรือไม่มีความสุขกับสิ่งที่เคยชอบ
• น้ำหนักลดหรือเพิ่มขึ้นอย่างผิดปกติโดยไม่ตั้งใจ
• นอนมากเกินไปหรือนอนไม่หลับ
• อ่อนเพลีย ไม่มีแรง แม้ไม่ได้ทำกิจกรรมหนัก
• รู้สึกไร้ค่าหรือมีความรู้สึกผิดเกินปกติ
• สมาธิลดลง ไม่สามารถตัดสินใจหรือจดจ่อกับสิ่งใดได้นาน
• พูดช้าลง เคลื่อนไหวช้าลง หรือในบางรายอาจกระสับกระส่าย
• มีความคิดเกี่ยวกับการทำร้ายตนเองหรือฆ่าตัวตาย

หากมีอาการเหล่านี้เกิดขึ้นต่อเนื่อง ควรรีบปรึกษาผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพจิต เพื่อประเมินและเข้ารับการดูแลอย่างเหมาะสม

สาเหตุของโรคซึมเศร้า

โรคซึมเศร้าอาจเกิดจากหลายปัจจัยร่วมกัน ทั้งด้านชีวภาพ จิตใจ และสภาพแวดล้อม ซึ่งปัจจัยเหล่านี้ล้วนส่งผลกระทบต่อสมดุลของสารเคมีในสมอง รวมถึงการตอบสนองทางอารมณ์ที่ผิดปกติ โดยสาเหตุที่พบบ่อย ได้แก่

• ความผิดปกติของสารเคมีในสมองเช่น สารเซโรโทนิน (Serotonin) ที่เกี่ยวข้องกับอารมณ์และความรู้สึก
• กรรมพันธุ์หากมีสมาชิกในครอบครัวเคยป่วยเป็นโรคซึมเศร้า ความเสี่ยงของคนในครอบครัวก็จะสูงขึ้น
• ประสบการณ์ชีวิตที่กระทบกระเทือนจิตใจเช่น การสูญเสียบุคคลอันเป็นที่รัก ความรุนแรงในครอบครัว หรือประสบการณ์ในวัยเด็ก
• ความเครียดเรื้อรังจากปัญหาชีวิต เช่น ปัญหาการงาน ปัญหาทางการเงิน หรือความสัมพันธ์
• โรคทางกายบางประเภทเช่น โรคเรื้อรัง โรคไทรอยด์ หรือโรคที่มีผลต่อระบบประสาท
• ผลข้างเคียงจากยาบางชนิดอาจส่งผลต่ออารมณ์และกระตุ้นภาวะซึมเศร้า
• การใช้สารเสพติดหรือแอลกอฮอล์ที่มีผลต่อการทำงานของสมองและอารมณ์

โรคซึมเศร้ามีกี่ระยะ

อาการโรคซึมเศร้ามีกี่ระยะ คำตอบคือมีทั้งหมด 3 ระยะ โดยแต่ละระยะจะแสดงอาการที่แตกต่างกันไปตามระดับความรุนแรงของโรค การเข้าใจลักษณะของแต่ละระยะจะช่วยให้สามารถสังเกตอาการและรับมือได้อย่างเหมาะสม ดังนี้

• ระยะเริ่มต้น (Early Stage)ผู้ป่วยจะเริ่มมีความรู้สึกเศร้า เบื่อหน่าย หรือหมดแรงเล็กน้อย อาจมีอาการนอนไม่หลับ อารมณ์แปรปรวน สมาธิสั้น หรือเบื่อกิจกรรมที่เคยชอบ แต่ยังสามารถใช้ชีวิตประจำวันได้ใกล้เคียงปกติ
• ระยะปานกลาง (Moderate Stage)อาการจะชัดเจนมากขึ้น เช่น รู้สึกสิ้นหวัง หงุดหงิดง่าย น้ำหนักเปลี่ยนแปลง นอนมากหรือน้อยเกินไป สมาธิลดลง และอาจเริ่มหลีกเลี่ยงการเข้าสังคม ทำให้ส่งผลกระทบต่อหน้าที่การงานหรือการเรียน
• ระยะรุนแรง (Severe Stage)ผู้ป่วยจะมีอาการรุนแรงและต่อเนื่อง เช่น รู้สึกไร้ค่าอย่างมาก ไม่มีแรงจูงใจในการดำเนินชีวิต มีความคิดหรือพฤติกรรมทำร้ายตนเอง หรือพยายามฆ่าตัวตาย จำเป็นต้องได้รับการรักษาอย่างใกล้ชิดจากผู้เชี่ยวชาญ

การวินิจฉัยโรคซึมเศร้า

การวินิจฉัยโรคซึมเศร้าจะต้องดำเนินการโดยแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพจิต เช่น จิตแพทย์ หรือนักจิตวิทยาคลินิก โดยพิจารณาจากลักษณะอาการ ระยะเวลาของอาการ และผลกระทบต่อชีวิตประจำวัน ไม่สามารถวินิจฉัยได้จากการสังเกตเพียงผิวเผิน โดยขั้นตอนทั่วไปในการวินิจฉัยประกอบด้วยดังนี้

• การซักประวัติและพูดคุยอย่างละเอียดแพทย์จะสอบถามเกี่ยวกับอารมณ์ ความคิด พฤติกรรม รูปแบบการนอนหลับ การรับประทานอาหาร และการดำเนินชีวิตประจำวัน เพื่อประเมินว่าผู้ป่วยมีอาการเข้าเกณฑ์ของโรคซึมเศร้าหรือไม่
• การใช้แบบประเมินมาตรฐานเช่น แบบประเมินอาการซึมเศร้า (PHQ-9) หรือแบบประเมินภาวะสุขภาพจิตอื่นๆ เพื่อช่วยให้เห็นภาพรวมของอาการและระดับความรุนแรง
• การตรวจร่างกายหรือการตรวจเลือด (ถ้าจำเป็น)เพื่อแยกแยะโรคทางกายที่อาจมีอาการคล้ายโรคซึมเศร้า เช่น โรคไทรอยด์ หรือภาวะขาดวิตามินบางชนิด
• การประเมินร่วมกับโรคทางจิตเวชอื่นๆเช่น โรควิตกกังวล โรคไบโพลาร์ หรือโรคเครียดหลังเหตุการณ์รุนแรง (PTSD) ที่อาจมีอาการคล้ายคลึงกัน

การได้รับการวินิจฉัยอย่างถูกต้องและครบถ้วน จะเป็นจุดเริ่มต้นในการวางแผนการรักษาที่เหมาะสมและมีประสิทธิภาพในระยะยาวได้

วิธีการรักษาโรคซึมเศร้า

การรักษาโรคซึมเศร้ามีหลายแนวทางขึ้นอยู่กับระดับความรุนแรงของอาการ และสภาพร่างกายรวมถึงจิตใจของผู้ป่วย โดยการรักษาที่แพทย์แนะนำมีดังนี้

• การรักษาด้วยยา (Pharmacotherapy)ใช้ยาต้านเศร้า เช่น SSRI, SNRI หรือ TCA เพื่อปรับสมดุลสารเคมีในสมอง โดยต้องใช้เวลา 2-4 สัปดาห์จึงเริ่มเห็นผล ควรรับประทานต่อเนื่องภายใต้การดูแลของแพทย์ และห้ามหยุดยาเอง
• การบำบัดทางจิต (Psychotherapy)เช่น การบำบัดความคิดและพฤติกรรม เพื่อช่วยปรับมุมมองทางความคิดและเรียนรู้วิธีจัดการกับอารมณ์หรือสถานการณ์ที่กระตุ้นให้เกิดอาการซึมเศร้า
• การรักษาร่วมกัน (Combination Therapy)ในผู้ป่วยที่มีอาการระดับปานกลางถึงรุนแรง มักใช้ทั้งยาต้านเศร้าร่วมกับการบำบัดทางจิต เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการรักษาและลดโอกาสกลับมาเป็นซ้ำ
• การรักษาด้วยไฟฟ้า (ECT)ใช้ในกรณีที่ผู้ป่วยมีอาการรุนแรงมาก เช่น มีความคิดฆ่าตัวตายอย่างต่อเนื่อง และไม่ตอบสนองต่อวิธีการรักษาอื่น โดยเป็นการกระตุ้นสมองด้วยกระแสไฟฟ้าอย่างปลอดภัยภายใต้การควบคุมของแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ
• การปรับพฤติกรรมและการดูแลตนเองควบคู่กับการรักษาหลัก เช่น การนอนหลับให้เพียงพอ การออกกำลังกายสม่ำเสมอ การหลีกเลี่ยงแอลกอฮอล์และสารเสพติด รวมถึงการใช้เวลาร่วมกับคนที่ไว้ใจ เพื่อสร้างแรงสนับสนุนทางจิตใจ

การรักษาโรคซึมเศร้า ที่โรงพยาบาลวิภาวดี

โรงพยาบาลวิภาวดีให้ความสำคัญกับสุขภาพจิตของคนไทยไม่น้อยไปกว่าสุขภาพกาย พร้อมให้บริการตรวจวินิจฉัย ออกแบบแผนการรักษา และให้คำปรึกษาเกี่ยวกับโรคซึมเศร้าอย่างครอบคลุม โดยทีมจิตแพทย์และแพทย์เฉพาะทางที่มีประสบการณ์ พร้อมเทคโนโลยีที่ทันสมัย เพื่อช่วยดูแลผู้ป่วยอย่างเหมาะสมและเป็นมืออาชีพ อีกทั้งยังมีโปรโมชั่นและสิทธิพิเศษที่ออกแบบมาเพื่อลดภาระค่าใช้จ่ายในการรักษา นอกจากนี้ทางโรงพยาบาลวิภาวดียังมีการดูแลรักษาโรคซึมเศร้าที่ดี ได้แก่

• ได้รับมาตรฐานระดับสากล ISO 9001 : 2008 และ Hospital Accreditation (HA)
• มีศูนย์การรักษาเฉพาะทางครอบคลุมทั้งร่างกายและจิตใจ
• ตรวจและรักษาโดยจิตแพทย์และทีมแพทย์เฉพาะทางมากประสบการณ์
• ใช้เทคโนโลยีการประเมินและรักษาที่ทันสมัย ได้มาตรฐานวิชาชีพ
• รองรับผู้ป่วยฉุกเฉินที่มีอาการรุนแรง โดยสามารถใช้สิทธิประกันสุขภาพที่หลากหลาย
• ห้องพักสะอาด เงียบสงบ เหมาะสมต่อการฟื้นฟูร่างกายและจิตใจอย่างเป็นระบบ

ผู้ที่มีภาวะซึมเศร้าหรือสงสัยว่าตนเองหรือคนใกล้ชิดอาจมีอาการ สามารถเข้ารับการตรวจวินิจฉัยและรับคำแนะนำจากผู้เชี่ยวชาญได้ที่โรงพยาบาลวิภาวดี ที่อยู่ 51/3 ถ.งามวงศ์วาน เขตจตุจักร กรุงเทพมหานคร โทรศัพท์นัดหมายได้ที่ 02-561-1111 หรือ 02-058-1111 สำหรับตัวแทนประกันชีวิต สามารถติดต่อผ่าน LINE: @vibhainsurance