จิตเวชคืออะไร เข้าใจสุขภาพจิต รู้ทันสาเหตุและแนวทางรักษา

Key Takeaway

• จิตเวชคือสาขาการแพทย์ที่ศึกษา วินิจฉัย และรักษาความผิดปกติทางจิตใจและพฤติกรรม อาการอาจปรากฏทั้งทางอารมณ์ ความคิด พฤติกรรม และส่งผลต่อการใช้ชีวิตประจำวัน เช่น ซึมเศร้า วิตกกังวล หรือประสาทหลอน
• โรคและภาวะที่เกี่ยวข้องกับจิตเวช ได้แก่ โรควิตกกังวล โรคซึมเศร้า โรคไบโพลาร์ โรคจิตเภท โรคบุคลิกภาพ และภาวะเครียดหลังเหตุสะเทือนขวัญ โดยเกิดจากปัจจัยพันธุกรรม สิ่งแวดล้อม ความเครียด และประสบการณ์ชีวิต
• รักษาจิตเวชด้วยการใช้ยา การบำบัดทางจิตวิทยา การปรับวิถีชีวิต และการสนับสนุนทางสังคมและครอบครัว เพื่อควบคุมอาการ ฟื้นฟูสภาพจิตใจ และช่วยให้ผู้ป่วยดำเนินชีวิตได้สมดุลและมีคุณภาพ

“จิตเวช” หลายคนอาจคุ้นเคยกับคำนี้แต่ยังไม่เข้าใจอย่างแท้จริงว่าจิตเวชเกี่ยวข้องกับอะไรบ้าง แท้จริงแล้วจิตเวชคือศาสตร์ที่ดูแลเกี่ยวกับสุขภาพจิต อารมณ์ ความคิด และพฤติกรรม หากปล่อยให้ความผิดปกติด้านจิตใจดำเนินไปโดยไม่รักษา อาจส่งผลกระทบต่อทั้งการทำงาน ความสัมพันธ์ และสุขภาพกายได้

การทำความเข้าใจสาเหตุ อาการ และแนวทางการรักษาตั้งแต่ต้นจึงเป็นสิ่งสำคัญ โรงพยาบาลวิภาวดีมีทีมจิตแพทย์และนักจิตวิทยาคลินิกแผนกจิตเวชที่พร้อมให้การดูแลอย่างใกล้ชิด ทั้งการให้คำปรึกษา ตรวจวินิจฉัย และวางแผนการรักษาแบบองค์รวม เพื่อช่วยให้ผู้ป่วยฟื้นฟูสุขภาพจิตและกลับมามีคุณภาพชีวิตที่ดีอีกครั้ง

ทำความเข้าใจ ‘โรคจิตเวช’ คืออะไร?

จิตเวช หรือ จิตเวชศาสตร์ (Psychiatry) คือสาขาวิชาหนึ่งทางการแพทย์ที่มุ่งเน้นการศึกษา วินิจฉัย และรักษาความผิดปกติทางจิตใจและพฤติกรรมของมนุษย์ ซึ่งรวมถึงอารมณ์ ความคิด การรับรู้ พฤติกรรมที่ส่งผลต่อการใช้ชีวิตประจำวัน 

ซึ่งมีความเกี่ยวข้องกับโรคจิตเวช เนื่องจากโรคจิตเวชคือกลุ่มความผิดปกติทางจิตใจที่เกิดขึ้นจริง เช่น ภาวะซึมเศร้า วิตกกังวล โรคจิตเภท หรือภาวะอารมณ์แปรปรวน ที่ทำให้ผู้ป่วยมีความทุกข์หรือประสบปัญหาในการใช้ชีวิตเพื่อดูแลผู้ป่วยเหล่านี้ จิตเวชศาสตร์จึงพัฒนาขึ้นเพื่อให้แพทย์สามารถประเมินอาการ วินิจฉัยโรค และวางแผนการรักษา ทั้งการใช้ยา การบำบัดพฤติกรรม และการให้คำปรึกษา ทำให้ผู้ป่วยสามารถฟื้นฟูสภาพจิตใจ ลดอาการรบกวน และสามารถดำเนินชีวิตได้อย่างสมดุล 

จึงเห็นได้ชัดว่าความสัมพันธ์ระหว่างจิตเวชและโรคจิตเวชเป็นทั้งเชิงวิชาการและเชิงปฏิบัติ โดยจิตเวชคือกรอบทางวิชาการและเครื่องมือรักษา ส่วนโรคจิตเวชคือภาวะที่ต้องได้รับการดูแลจากกรอบนั้น

โรคและภาวะที่เกี่ยวข้องกับจิตเวชมีอะไรบ้าง

สภาวะหรือโรคจิตเวชมีอะไรบ้างที่เกี่ยวข้องกับจิตเวช? จริงๆ แล้วมีหลายรูปแบบ ทำให้การใช้ชีวิตประจำวันเกิดความยากลำบาก การทำความเข้าใจช่วยให้สามารถวินิจฉัยและรักษาได้ตรงจุด โดยแต่ละกลุ่มมีลักษณะเฉพาะและแนวทางการดูแลที่แตกต่างกัน ดังนี้

โรควิตกกังวล (Anxiety Disorders)

โรควิตกกังวล คือโรคจิตเวชกลุ่มความผิดปกติทางจิตใจที่ผู้ป่วยมีความรู้สึกกลัวหรือกังวลอย่างรุนแรงเกินกว่าปกติและต่อเนื่อง ส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวัน การเรียน การทำงาน และความสัมพันธ์กับผู้อื่น อาการสามารถแสดงออกทางร่างกาย เช่น ใจสั่น เหงื่อออก หรือหายใจไม่สะดวก รวมถึงความคิดวิตกกังวลหรือกังวลต่อเหตุการณ์ในอนาคต

กลุ่มโรควิตกกังวลที่พบบ่อย ได้แก่

• โรคแพนิก (Panic Disorder) ผู้ป่วยมีอาการตื่นตระหนกอย่างฉับพลันและรุนแรง เช่น ใจสั่น เหงื่อออก หรือหายใจไม่สะดวก
• โรควิตกกังวลทั่วไป (Generalized Anxiety Disorder – GAD) กังวลต่อเรื่องประจำวันอย่างต่อเนื่อง เช่น งาน ครอบครัว หรือสุขภาพ และควบคุมความกังวลได้ยาก
• โรคกลัวสังคม (Social Anxiety Disorder) กลัวการอยู่ต่อหน้าผู้อื่น ทำให้หลีกเลี่ยงกิจกรรมสังคมหรือการแสดงตน
• โรคย้ำคิดย้ำทำ (Obsessive-Compulsive Disorder – OCD) มีความคิดหรือพฤติกรรมซ้ำๆ เพื่อบรรเทาความวิตกกังวล

กลุ่มโรควิตกกังวลเหล่านี้ ทำให้ผู้ป่วยหลีกเลี่ยงสถานการณ์บางอย่าง และลดคุณภาพชีวิตอย่างชัดเจน ขาดความมั่นใจ และรู้สึกโดดเดี่ยว หากไม่ได้รับการดูแลรักษา อาการอาจรุนแรงขึ้นและนำไปสู่ปัญหาสุขภาพจิตอื่นๆ ได้

โรคทางอารมณ์ (Mood Disorders)

โรคทางอารมณ์เป็นโรคจิตเวชด้านความผิดปกติที่เกี่ยวข้องกับการเปลี่ยนแปลงอารมณ์อย่างรุนแรงหรือไม่เหมาะสมกับสถานการณ์ ส่งผลต่อความคิด การตัดสินใจ และพฤติกรรมในชีวิตประจำวัน มักจะแสดงอาการ เช่น อารมณ์แปรปรวนรุนแรง รู้สึกเศร้าหรือหงุดหงิดบ่อย ไม่มีแรงจูงใจ สมาธิลดลง หรือบางครั้งอาจรู้สึกดีเกินเหตุจนควบคุมตนเองได้ยาก

กลุ่มโรคทางอารมณ์ที่พบบ่อย ได้แก่

• โรคซึมเศร้า (Major Depressive Disorder – MDD) มีอารมณ์เศร้าต่อเนื่อง ขาดความสนใจ เหนื่อยง่าย และอาจมีความคิดอยากทำร้ายตนเอง
• โรคซึมเศร้าเรื้อรัง (Persistent Depressive Disorder – Dysthymia) มีอาการซึมเศร้าแบบต่อเนื่องเป็นเวลานาน แต่ความรุนแรงน้อยกว่า MDD
• โรคซึมเศร้าตามฤดูกาล (Seasonal Affective Disorder – SAD) เกิดอาการซึมเศร้าเป็นช่วงๆ ตามฤดูกาล มักพบในช่วงที่แสงแดดน้อย
• โรคไบโพลาร์ (Bipolar Disorder) มีการเปลี่ยนแปลงอารมณ์อย่างสุดขั้ว ระหว่างช่วงซึมเศร้าและช่วงอารมณ์ดีหรือพลังงานสูงผิดปกติ (mania/hypomania)
• โรคไซโคลไทเมีย (Cyclothymic Disorder) มีการเปลี่ยนแปลงอารมณ์ขึ้นลงเรื่อยๆ แต่ไม่รุนแรงเท่าโรคไบโพลาร์

กลุ่มโรคทางอารมณ์เหล่านี้ล้วนส่งผลต่อคุณภาพชีวิต ความสัมพันธ์ และการทำงานของผู้ป่วย หากไม่ได้รับการรักษาอย่างเหมาะสมอาจทำให้อาการรุนแรงขึ้นได้

โรคจิตเภท (Schizophrenia Spectrum and Other Psychotic Disorders)

โรคจิตเภทคือโรคจิตเวชกลุ่มความผิดปกติทางจิตเวชที่มีลักษณะสำคัญคือการบิดเบือนการรับรู้ ความคิด อารมณ์ และพฤติกรรม ผู้ป่วยมักมีอาการ เช่น ประสาทหลอน (Hallucinations) ได้ยินเสียงหรือเห็นสิ่งที่ไม่มีอยู่จริง หลงผิด (Delusions) เชื่อในสิ่งที่ไม่สอดคล้องกับความเป็นจริง ความคิดสับสน พูดไม่เป็นเรื่อง หรือแสดงพฤติกรรมแปลกไปจากเดิม อาการเหล่านี้ส่งผลกระทบต่อการทำงาน การเรียน และความสัมพันธ์ในชีวิตประจำวันอย่างมาก

กลุ่มโรคจิตเภทและโรคจิตอื่นๆ ได้แก่

• โรคจิตเภท (Schizophrenia) มีอาการประสาทหลอน หลงผิด ความคิดและพฤติกรรมผิดปกติ ทำให้ใช้ชีวิตประจำวันยากลำบาก
• โรคจิตเภทแบบสั้น (Brief Psychotic Disorder) มีอาการจิต เช่น หลงผิดหรือประสาทหลอนเกิดขึ้นในช่วงสั้นๆ มักสัมพันธ์กับความเครียดรุนแรง
• โรคจิตเภทชนิดหวาดระแวง (Delusional Disorder) มีความเชื่อผิดๆ อย่างต่อเนื่อง เช่น เชื่อว่ามีคนปองร้าย หรือคู่สมรสนอกใจ แม้ไม่มีหลักฐานสนับสนุน
• โรคจิตเภทแบบสกิทโซแอฟเฟกทีฟ (Schizoaffective Disorder) มีอาการของโรคจิตเภท ร่วมกับอาการผิดปกติทางอารมณ์ เช่น ซึมเศร้าหรือไบโพลาร์
• โรคจิตจากสารเสพติดหรือยา (Substance/Medication-Induced Psychotic Disorder) เกิดอาการจิตจากการใช้สารเสพติด ยาบางชนิด หรือการหยุดยา
• โรคจิตจากโรคทางกาย (Psychotic Disorder Due to Another Medical Condition) มีอาการหลงผิดหรือประสาทหลอนที่เกิดจากโรคทางสมองหรือโรคทางกายอื่นๆ

กลุ่มโรคจิตเภท หากไม่ได้รับการรักษาผู้ป่วยอาจมีปัญหาในการใช้ชีวิตประจำวัน สูญเสียความสามารถในการดูแลตัวเอง และเสี่ยงต่อการแยกตัวออกจากสังคม แต่หากได้รับการรักษาที่เหมาะสมสามารถควบคุมอาการและปรับคุณภาพชีวิตให้ดีขึ้นได้

โรคทางบุคลิกภาพ (Personality Disorders)

โรคทางบุคลิกภาพคือโรคจิตเวชด้านความผิดปกติทางจิตเวชที่แสดงออกผ่านรูปแบบความคิด อารมณ์ และพฤติกรรมที่แข็งตัว ไม่ยืดหยุ่น ทำให้รับมือกับความเครียดหรือความสัมพันธ์ทางสังคมได้ยาก ทำให้เกิดความขัดแย้งซ้ำๆ ลดคุณภาพชีวิต และบางครั้งเสี่ยงต่อพฤติกรรมหุนหันพลันแล่นหรือทำร้ายตนเอง อาการที่พบ เช่น การมองโลกหรือผู้อื่นในมุมที่บิดเบือน อารมณ์ไม่คงที่ แสดงออกสุดโต่ง ไม่สามารถควบคุมความโกรธ หรือมีปัญหาในการสร้างและรักษาความสัมพันธ์ ส่งผลกระทบต่อทั้งชีวิตส่วนตัว การงาน และสังคม

กลุ่มโรคทางบุคลิกภาพที่พบบ่อย ได้แก่

• โรคบุคลิกภาพแบบก้ำกึ่ง (Borderline Personality Disorder – BPD) มักมีอารมณ์แปรปรวนอย่างรุนแรง กลัวถูกทอดทิ้ง ความสัมพันธ์ไม่มั่นคง และมีพฤติกรรมหุนหันพลันแล่น
• โรคบุคลิกภาพต่อต้านสังคม (Antisocial Personality Disorder – ASPD) แสดงพฤติกรรมละเมิดสิทธิผู้อื่น ไม่เคารพกฎเกณฑ์ ขาดความสำนึกผิด และอาจก้าวร้าวหรือใช้ความรุนแรง
• โรคบุคลิกภาพหลงตัวเอง (Narcissistic Personality Disorder – NPD) มองตนเองสำคัญเกินจริง ต้องการการชื่นชมมากเกินไป ขาดความเข้าใจความรู้สึกผู้อื่น
• โรคบุคลิกภาพย้ำทำอย่างสมบูรณ์แบบ (Obsessive-Compulsive Personality Disorder – OCPD) มีความพิถีพิถันเกินไป ยึดติดกับกฎระเบียบ รายละเอียด และการควบคุม จนกระทบการทำงานและความสัมพันธ์
• โรคบุคลิกภาพหวาดกลัว (Avoidant Personality Disorder – AvPD) กลัวการถูกวิจารณ์หรือปฏิเสธ หลีกเลี่ยงการเข้าสังคมแม้อยากมีความสัมพันธ์กับผู้อื่น

ผู้ป่วยโรคบุคลิกภาพ หากได้รับการรักษาและบำบัดจึงช่วยให้ผู้ป่วยปรับพฤติกรรมและอารมณ์ ลดผลกระทบต่อชีวิตประจำวันได้

โรคที่เกี่ยวข้องกับความบอบช้ำทางจิตใจและปัจจัยความเครียด (Trauma- and Stressor-Related Disorders)

โรคที่เกี่ยวข้องกับความบอบช้ำทางจิตใจและปัจจัยความเครียด คือโรคจิตเวชในกลุ่มความผิดปกติทางจิตเวชที่เกิดจากประสบการณ์บอบช้ำ ความเครียดรุนแรง หรือเหตุการณ์ที่กระทบจิตใจอย่างมาก อาการที่พบได้แก่ การระลึกถึงเหตุการณ์ในอดีตซ้ำๆ (Flashback) ความวิตกกังวลหรือความกลัวอย่างรุนแรง ความหงุดหงิด อารมณ์แปรปรวน นอนหลับยาก หรือหลีกเลี่ยงสิ่งที่เกี่ยวข้องกับเหตุการณ์เหล่านั้น ผลกระทบทำให้ผู้ป่วยมีปัญหาในการทำงาน การเรียน และความสัมพันธ์ทางสังคม คุณภาพชีวิตลดลง และอาจเกิดปัญหาสุขภาพจิตร่วม เช่น ซึมเศร้าหรือโรควิตกกังวล

กลุ่มโรคที่เกี่ยวข้องกับความบอบช้ำทางจิตใจและปัจจัยความเครียดที่พบบ่อย ได้แก่

• โรคเครียดหลังเหตุสะเทือนขวัญ (Post-Traumatic Stress Disorder – PTSD) เป็นภาวะที่เกิดขึ้นหลังประสบเหตุการณ์บอบช้ำ เกิดอาการหวาดกลัว ซ้ำรอยความทรงจำจากเหตุการณ์นั้น และพยายามหลีกเลี่ยงสิ่งที่กระตุ้นความทรงจำ
• โรคปฏิกิริยาต่อความเครียดเฉียบพลัน (Acute Stress Disorder) อาการคล้าย PTSD แต่เกิดหลังเหตุการณ์ไม่นานและมักสั้นกว่า
• โรคปรับตัวต่อความเครียด (Adjustment Disorders) มีอาการวิตกกังวลหรือซึมเศร้าตอบสนองต่อความเครียดหรือการเปลี่ยนแปลงชีวิต
• โรคบอบช้ำจากการถูกละเมิด (Reactive Attachment Disorder/Disinhibited Social Engagement Disorder) เกิดในเด็กที่ได้รับการละเลยหรือบาดแผลทางอารมณ์ ทำให้มีปัญหาความสัมพันธ์และความไว้วางใจ

โรคเหล่านี้เกี่ยวข้องกับความบอบช้ำทางทางจิตใจและปัจจัยความเครียดเป็นความผิดปกติที่เกิดจากประสบการณ์หรือเหตุการณ์รุนแรงที่กระทบจิตใจ การบำบัดทางจิตวิทยาและการใช้ยา สามารถช่วยฟื้นฟูสภาพจิตใจ ลดอาการวิตกกังวล ซึมเศร้า และช่วยให้ผู้ป่วยกลับมาใช้ชีวิตได้อย่างสมดุลและปลอดภัย

โรคและภาวะที่เกี่ยวข้องกับจิตเวช

โรคและภาวะที่เกี่ยวข้องกับจิตเวชเกิดจากปัจจัยหลายด้าน ทั้งพันธุกรรม ชีวภาพ สิ่งแวดล้อม สังคม และปัจจัยด้านพฤติกรรมหรือจิตวิทยา ทำให้เกิดความผิดปกติทางอารมณ์ ความคิด และพฤติกรรม ซึ่งส่งผลต่อการใช้ชีวิตประจำวัน การทำความเข้าใจปัจจัยเหล่านี้ช่วยให้การวินิจฉัยและการรักษามีความแม่นยำและตรงจุดมากขึ้น

• ปัจจัยทางพันธุกรรมและชีวภาพ โรคจิตเวชบางชนิดมีความสัมพันธ์กับกรรมพันธุ์หรือความไม่สมดุลของสารเคมีในสมอง ทำให้สมองทำงานด้านอารมณ์และพฤติกรรมผิดปกติได้
• ปัจจัยทางสิ่งแวดล้อมและสังคม ความเครียดจากงาน ครอบครัว หรือความขัดแย้งทางสังคมสามารถกระตุ้นหรือทำให้อาการจิตเวชรุนแรงขึ้น
• ปัจจัยด้านพฤติกรรมและจิตวิทยา การรับมือความเครียดไม่ดี หรือประสบการณ์เลวร้ายในวัยเด็ก อาจส่งผลต่อการพัฒนาทางอารมณ์และพฤติกรรม ทำให้เสี่ยงต่อโรคจิตเวช

อาการของโรคจิตเวชที่ควรรู้

1. อาการทางอารมณ์ ผู้ป่วยอาจมีความเศร้า วิตกกังวล โกรธง่าย หรือมีอารมณ์แปรปรวนรุนแรงเกินปกติ
2. อาการทางความคิดและพฤติกรรมที่ผิดปกติ เช่น หลงผิด ประสาทหลอน หรือพฤติกรรมที่ไม่เหมาะสมกับสถานการณ์
3. อาการทางสังคมและการใช้ชีวิตประจำวัน ส่งผลต่อความสัมพันธ์ การทำงาน หรือกิจวัตรประจำวัน เช่น หลีกเลี่ยงสังคม ขาดสมาธิ หรือทำกิจกรรมไม่ต่อเนื่อง

การวินิจฉัยและการรักษาจิตเวช

การวินิจฉัยและการรักษาจิตเวชเป็นกระบวนการที่ซับซ้อนและครอบคลุมหลายด้าน เพื่อให้การดูแลผู้ป่วยมีความแม่นยำและเหมาะสม หมอจิตเวชจะเริ่มจากการซักถามประวัติสุขภาพจิต ประเมินอาการ การตรวจร่างกาย การใช้แบบสอบถามทางจิตวิทยา และการประเมินโดยจิตแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ หลังจากได้ข้อมูลครบถ้วนแล้ว จึงวางแผนการรักษาที่เหมาะสม เพื่อให้ผู้ป่วยสามารถฟื้นฟูสภาพจิตใจและดำเนินชีวิตได้อย่างสมดุล

การใช้ยา

การรักษาด้วยยาเป็นหนึ่งในแนวทางสำคัญของจิตเวช ช่วยควบคุมอาการทางอารมณ์ ความคิด และพฤติกรรมให้ผู้ป่วยมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นยาต้านเศร้า (Antidepressants) ใช้ลดอาการซึมเศร้าและวิตกกังวล ช่วยปรับสมดุลสารสื่อประสาทในสมองยารักษาโรคจิต (Antipsychotics) ช่วยบรรเทาอาการหลงผิด ประสาทหลอน หรือความคิดผิดปกติในโรคจิตเภทยารักษาอารมณ์สองขั้ว (Mood Stabilizers) มีบทบาทในการควบคุมความผันผวนของอารมณ์ในโรคไบโพลาร์ การใช้ยาเหล่านี้จำเป็นต้องอยู่ภายใต้การติดตามและปรับขนาดในการรับประทานโดยแพทย์อย่างใกล้ชิด

การบำบัดด้วยจิตวิทยา

การบำบัดด้วยจิตวิทยาเน้นการปรับความคิดและพฤติกรรมของผู้ป่วย เพื่อให้จัดการกับความเครียดและอารมณ์ได้อย่างเหมาะสม เช่น การบำบัดพฤติกรรมทางปัญญา (Cognitive Behavioral Therapy – CBT) ที่ช่วยผู้ป่วยระบุความคิดที่ผิดปกติและปรับเปลี่ยนพฤติกรรมให้สอดคล้องกับความจริง นอกจากนี้การให้คำปรึกษาเชิงจิตสังคมยังช่วยผู้ป่วยพัฒนาทักษะการแก้ปัญหา และสร้างความมั่นใจในการใช้ชีวิตประจำวัน

การปรับวิถีชีวิต

การปรับวิถีชีวิตเป็นส่วนเสริมที่สำคัญต่อการรักษา เช่น การนอนหลับให้เพียงพอ การออกกำลังกายสม่ำเสมอ การรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ และการจัดการความเครียดอย่างมีประสิทธิภาพ สิ่งเหล่านี้ช่วยสนับสนุนการทำงานของสมองและสารสื่อประสาท ลดความรุนแรงของอาการ และส่งเสริมให้ผู้ป่วยฟื้นฟูสภาพจิตใจได้เร็วขึ้น

การสนับสนุนทางสังคมและครอบครัว

การได้รับการสนับสนุนจากครอบครัว เพื่อน หรือกลุ่มสนับสนุนทางสังคมเป็นปัจจัยสำคัญที่ช่วยให้ผู้ป่วยรู้สึกปลอดภัยและมั่นใจ การมีกลุ่มสนับสนุนช่วยลดความเครียด เพิ่มแรงจูงใจในการรักษา และช่วยให้ผู้ป่วยสามารถปรับตัวต่อสภาพแวดล้อมได้ดีขึ้น การสนับสนุนเหล่านี้มีผลโดยตรงต่อความต่อเนื่องของการรักษาและคุณภาพชีวิตของผู้ป่วย

การรับมือและการดูแลผู้ป่วยจิตเวช

การรับมือและดูแลผู้ป่วยจิตเวชควรเข้าใจและยอมรับภาวะของผู้ป่วย สร้างสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการฟื้นตัว ส่งเสริมให้เข้ารับการรักษาอย่างต่อเนื่อง และดูแลสุขภาพกายและจิตใจ เพื่อเพิ่มโอกาสฟื้นฟูสภาพจิตใจได้ดียิ่งขึ้น

• เข้าใจและยอมรับในภาวะของเขา รับฟังและเห็นอกเห็นใจผู้ป่วยโดยไม่ตัดสิน ช่วยให้ผู้ป่วยรู้สึกปลอดภัยและได้รับการสนับสนุน
• สร้างสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการฟื้นตัว จัดบ้านหรือสถานที่รอบตัวให้สงบ ปลอดภัย และลดสิ่งกระตุ้นที่อาจทำให้อาการกำเริบ
• ส่งเสริมให้เข้ารับการรักษาอย่างต่อเนื่อง สนับสนุนผู้ป่วยในการพบแพทย์หรือเข้ารับการบำบัดอย่างสม่ำเสมอ เพื่อติดตามอาการและปรับแผนการรักษา
• ดูแลสุขภาพกายและสุขภาพจิตของตัวเอง ผู้ดูแลควรพักผ่อน ออกกำลังกาย และขอคำปรึกษาหรือสนับสนุนจากผู้อื่น เพื่อให้สามารถช่วยเหลือผู้ป่วยได้อย่างยั่งยืน

วิธีป้องกันและดูแลสุขภาพจิต

1. ดูแลตัวเอง (Self-care) ให้ความสำคัญกับการพักผ่อน ออกกำลังกาย และรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ เพื่อรักษาสมดุลทั้งร่างกายและจิตใจ
2. ฝึกทักษะทางจิตใจ ฝึกสมาธิ การทำจิตใจให้สงบ หรือเทคนิคการโฟกัสช่วยเสริมความยืดหยุ่นทางอารมณ์และความคิด
3. สร้างความสัมพันธ์ที่ดี รักษาความสัมพันธ์กับครอบครัว เพื่อน และชุมชน เพื่อรับการสนับสนุนทางสังคมและลดความเครียด
4. ฝึกจัดการกับอารมณ์และความเครียด เรียนรู้วิธีรับมือกับความวิตกกังวลหรือความโกรธ เช่น การหายใจลึก หรือการใช้กิจกรรมผ่อนคลาย
5. รู้จักและยอมรับตัวเอง เข้าใจจุดแข็งและจุดอ่อนของตนเอง ลดความกดดันและเพิ่มความมั่นใจในชีวิตประจำวัน
6. ขอความช่วยเหลือจากผู้เชี่ยวชาญ เมื่อมีอาการเครียดหรือความวิตกกังวลเกินควร ควรปรึกษาจิตแพทย์ นักจิตวิทยา หรือผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพจิตเพื่อรับคำแนะนำและการรักษาอย่างเหมาะสม

ปรึกษา วินิจฉัย วางแผนการรักษาแบบองค์รวมที่โรงพยาบาลวิภาวดี

ศูนย์จิตเวช โรงพยาบาลวิภาวดี เน้นการให้บริการ ดูแลแบบองค์รวม โดยเริ่มจากการปรึกษา เพื่อซักประวัติสุขภาพจิตและทำความเข้าใจอาการของผู้ป่วย จากนั้นแพทย์จิตเวชจะทำการวินิจฉัย โดยใช้การประเมินอาการทางจิต การตรวจร่างกาย และแบบสอบถามทางจิตวิทยา เพื่อให้ได้ข้อมูลที่ครบถ้วนและแม่นยำ หลังจากนั้นจะมีการวางแผนการรักษาแบบองค์รวม ที่เหมาะสมกับแต่ละบุคคล ครอบคลุมทั้งการใช้ยา การบำบัดด้วยจิตวิทยา การปรับวิถีชีวิต และการสนับสนุนทางครอบครัวและสังคม ทำให้ผู้ป่วยสามารถฟื้นฟูสภาพจิตใจ ลดอาการรบกวน และสามารถดำเนินชีวิตได้อย่างสมดุลและมีคุณภาพมากที่สุด