มะเร็งหลอดอาหาร

มะเร็งหลอดอาหาร: รู้ทัน ป้องกันได้ เช็กอาการและรักษา

Key Takeaway

• มะเร็งหลอดอาหารเกิดจากเซลล์ในหลอดอาหารเจริญเติบโตผิดปกติจนกลายเป็นเนื้องอก รบกวนการกลืนอาหารและอาจลุกลามไปยังต่อมน้ำเหลืองหรืออวัยวะอื่น ทำให้เกิดอาการเจ็บปวด น้ำหนักลด และอาจเป็นอันตรายถึงชีวิตหากตรวจพบช้า
• มะเร็งหลอดอาหารมักมีสาเหตุมาจากการสูบบุหรี่ ดื่มแอลกอฮอล์ โรคกรดไหลย้อน อาหารร้อนจัดหรือหมักดอง โรคอ้วน และพันธุกรรม ปัจจัยเหล่านี้สามารถทำลายเยื่อบุหลอดอาหารและเพิ่มความเสี่ยงให้เซลล์กลายเป็นมะเร็ง
• การรักษามะเร็งหลอดอาหารขึ้นกับระยะของโรคและสุขภาพผู้ป่วย อาจใช้การผ่าตัด ตัดก้อนมะเร็ง เคมีบำบัด ทำลายเซลล์มะเร็งทั่วร่างกาย รังสีบำบัด ฉายรังสีทำลายเนื้องอก หรือการดูแลแบบประคับประคอง เพื่อบรรเทาอาการและเพิ่มคุณภาพชีวิต

มะเร็งหลอดอาหาร เป็นหนึ่งในโรคมะเร็งที่อาจไม่ค่อยถูกพูดถึง แต่มีความร้ายแรงและอาจเกิดขึ้นได้กับใครก็ได้ โดยเฉพาะผู้ที่มีพฤติกรรมเสี่ยง เช่น ดื่มแอลกอฮอล์ สูบบุหรี่ หรือเป็นโรคกรดไหลย้อนเรื้อรัง หากรู้เท่าทันอาการตั้งแต่ระยะแรกและเข้ารับการรักษาอย่างเหมาะสม ก็สามารถเพิ่มโอกาสรอดชีวิตได้มากขึ้น มาเช็กอาการเบื้องต้น สาเหตุ และแนวทางการรักษาที่ควรรู้ไว้กัน

มะเร็งหลอดอาหารคืออะไร ทำไมเสี่ยงเกิดกับทุกคน?

มะเร็งหลอดอาหารคือโรคที่เกิดจากการแบ่งตัวผิดปกติของเซลล์ในหลอดอาหาร ทำให้เกิดก้อนเนื้อหรือเนื้องอก ซึ่งสามารถลุกลามเข้าไปในชั้นต่างๆ ของหลอดอาหาร หรือแพร่กระจายไปยังอวัยวะอื่นๆ ได้

ทุกคนมีความเสี่ยงต่อมะเร็งหลอดอาหารได้ เพราะปัจจัยที่ทำให้เกิดโรคไม่ได้จำกัดอยู่เพียงบางกลุ่ม ทั้งจากพฤติกรรมการกิน การใช้ชีวิต รวมถึงพันธุกรรมและอายุที่เพิ่มขึ้น จึงทำให้แม้คนที่ดูแลสุขภาพดีแล้ว ก็ยังสามารถเกิดมะเร็งหลอดอาหารได้หากมีปัจจัยเสี่ยงสะสม หรือเกิดความผิดปกติของเซลล์ขึ้นในหลอดอาหาร

มะเร็งหลอดอาหารมีกี่ประเภท?

มะเร็งหลอดอาหารสามารถแบ่งออกเป็นหลายประเภท แต่ที่พบได้บ่อยมี 2 ประเภทหลัก ซึ่งแต่ละประเภทมีลักษณะการเกิดและพฤติกรรมต่างกัน ดังนี้

Squamous cell carcinoma (มะเร็งเซลล์สความัส)

มะเร็งชนิดนี้เกิดจากเซลล์บุผิวหลอดอาหาร โดยส่วนใหญ่จะพบในส่วนกลางถึงส่วนบนของหลอดอาหาร มักสัมพันธ์กับปัจจัยเสี่ยง เช่น การสูบบุหรี่ ดื่มแอลกอฮอล์ และอาหารที่มีสารก่อมะเร็ง เซลล์มะเร็งมักโตช้าในระยะแรก แต่สามารถลุกลามไปยังเนื้อเยื่อใกล้เคียงและต่อมน้ำเหลืองได้

Adenocarcinoma (มะเร็งต่อม)

มะเร็งชนิดนี้เกิดจากเซลล์ต่อมของหลอดอาหาร มักพบในส่วนล่างของหลอดอาหารใกล้กระเพาะอาหาร โดยเฉพาะในผู้ที่มีกรดไหลย้อนเป็นเวลานาน หรือ Barrett’s esophagus ซึ่งเป็นภาวะที่ผิวหลอดอาหารเปลี่ยนแปลงไปเป็นลักษณะคล้ายผิวกระเพาะอาหาร Adenocarcinoma มักโตเร็วและมีแนวโน้มแพร่กระจายไปยังอวัยวะอื่นได้เร็วกว่า

สาเหตุและปัจจัยเสี่ยงของมะเร็งหลอดอาหาร

มะเร็งหลอดอาหารเกิดจากหลายปัจจัย ทั้งจากพฤติกรรมและภาวะทางร่างกายที่เพิ่มความเสี่ยง ดังนี้

• การสูบบุหรี่ การสูบบุหรี่เป็นปัจจัยเสี่ยงสำคัญต่อการเกิดมะเร็งหลอดอาหาร โดยสารเคมีในบุหรี่สามารถทำลายดีเอ็นเอในเซลล์เยื่อบุหลอดอาหาร ทำให้เกิดความผิดปกติและกลายเป็นเซลล์มะเร็งได้
• ดื่มแอลกอฮอล์เรื้อรัง การดื่มแอลกอฮอล์ในปริมาณมากเป็นประจำ ทำให้เยื่อบุหลอดอาหารอักเสบเรื้อรังและเพิ่มความเสี่ยงต่อมะเร็ง โดยเฉพาะในผู้ที่สูบบุหรี่ร่วมด้วย ความเสี่ยงจะสูงขึ้นมาก
• โรคกรดไหลย้อน (GERD) กรดในกระเพาะอาหารที่ไหลย้อนขึ้นมาสู่หลอดอาหารเป็นเวลานาน สามารถทำให้เยื่อบุหลอดอาหารเกิดการอักเสบเรื้อรัง และในบางกรณีอาจพัฒนาเป็นบาร์เรตต์อีโซฟาแกส (Barrett’s esophagus) ซึ่งเป็นสภาวะก่อนมะเร็ง
• การรับประทานอาหารร้อนจัดหรือหมักดอง การกินอาหารที่ร้อนจัดหรืออาหารหมักดอง เช่น ผักดอง ไส้กรอก หรืออาหารรมควัน อาจทำลายเยื่อบุหลอดอาหารและเพิ่มความเสี่ยงในการเกิดเซลล์มะเร็ง เนื่องจากมีสารก่อมะเร็งบางชนิด
• อายุที่เพิ่มขึ้น ความเสี่ยงของมะเร็งหลอดอาหารจะเพิ่มขึ้นตามอายุ โดยมักพบในผู้ที่มีอายุมากกว่า 50 ปี เนื่องจากเซลล์ในร่างกายเสื่อมสภาพและสะสมความผิดปกติของดีเอ็นเอ
• พฤติกรรม การมีน้ำหนักเกิน ขาดการออกกำลังกาย และรับประทานอาหารที่มีไขมันสูงและขาดผักผลไม้ สามารถเพิ่มความเสี่ยงของมะเร็งหลอดอาหารได้
• พันธุกรรมและประวัติครอบครัว หากมีคนในครอบครัวเป็นมะเร็งหลอดอาหาร หรือมีความผิดปกติทางพันธุกรรมบางชนิด ความเสี่ยงในการเกิดโรคจะสูงขึ้น
• โรคอ้วน ผู้ที่มีน้ำหนักเกินหรือโรคอ้วน มีความเสี่ยงต่อมะเร็งหลอดอาหารเพิ่มขึ้น เพราะไขมันสะสมรอบหน้าท้องสามารถเพิ่มความดันภายในช่องท้อง ทำให้กรดในกระเพาะไหลย้อนขึ้นมามากขึ้น และกระตุ้นการอักเสบเรื้อรังของเยื่อบุหลอดอาหาร

มะเร็งหลอดอาหารอาการเป็นไร?

โรคมะเร็งหลอดอาหารอาการเริ่มต้นในระยะแรกมักไม่แสดงอาการชัดเจน แต่เมื่อโรคลุกลาม ผู้ป่วยอาจสังเกตความผิดปกติบางอย่างที่ควรระวัง การสังเกตอาการเหล่านี้ตั้งแต่เนิ่นๆ ช่วยให้พบโรคได้เร็วและเพิ่มโอกาสในการรักษาให้หายขาด โดยหมั่นสังเกตอาการต่างๆ ดังนี้

• กลืนอาหารลำบาก ผู้ป่วยมักจะรู้สึกกลืนอาหารแข็งได้ยาก จากนั้นจึงลามไปถึงอาหารอ่อนหรือของเหลว รู้สึกว่ามีสิ่งอุดตันหรืออาหารติดอยู่ที่คอหรือหน้าอก ทำให้ต้องกลืนช้าๆ หรือแยกอาหารเป็นชิ้นเล็กๆ
• เจ็บหน้าอกหรือเจ็บคอ อาการเจ็บมักเกิดจากการอักเสบหรือการขยายตัวของก้อนมะเร็ง ผู้ป่วยอาจรู้สึกเจ็บแน่น หน้าอกด้านหลัง หน้าอกกลาง หรือเจ็บคอขณะกลืนอาหาร อาการมักเป็นๆ หายๆ แต่จะค่อยๆ รุนแรงขึ้น
• น้ำหนักลดโดยไม่ทราบสาเหตุ มะเร็งหลอดอาหารทำให้ผู้ป่วย รับประทานอาหารได้น้อยลง และเกิดภาวะเมตาบอลิซึมจากเซลล์มะเร็ง ทำให้น้ำหนักลดลงอย่างรวดเร็วโดยไม่ได้ตั้งใจ หรือไม่เปลี่ยนพฤติกรรมการกิน
• ไอเรื้อรัง เสียงแหบ หากมะเร็งลุกลามเข้าใกล้หลอดลมหรือลำคอ ผู้ป่วยอาจมี ไอเรื้อรัง หรือ เสียงแหบ แม้ไม่ได้เป็นหวัดหรือโรคทางเดินหายใจอื่นๆ อาการเหล่านี้ควรสังเกตเป็นสัญญาณเตือน

มะเร็งหลอดอาหารมีกี่ระยะ?

มะเร็งหลอดอาหารจะแบ่งระยะตามการลุกลามของก้อนมะเร็ง และการแพร่กระจายไปยังต่อมน้ำเหลืองหรืออวัยวะอื่นๆ การทราบระยะของโรคช่วยให้แพทย์วางแผนการรักษาได้เหมาะสม 

• ระยะ 0 (Stage 0) เซลล์มะเร็งอยู่เฉพาะชั้นเยื่อบุหลอดอาหาร ยังไม่ลุกลามไปชั้นอื่น
• ระยะ 1 (Stage I) มะเร็งเริ่มลุกลามลงไปในชั้นกล้ามเนื้อของหลอดอาหาร แต่ยังไม่แพร่ไปต่อมน้ำเหลือง
• ระยะ 2 (Stage II) มะเร็งลุกลามลึกขึ้นถึงชั้นกล้ามเนื้อและบางครั้งแพร่ไปต่อมน้ำเหลืองใกล้เคียง
• ระยะ 3 (Stage III) มะเร็งลุกลามมากขึ้น แพร่ไปต่อมน้ำเหลืองรอบหลอดอาหารหรือเนื้อเยื่อข้างเคียง
• ระยะ 4 (Stage IV) มะเร็งแพร่กระจายไปยังอวัยวะอื่นๆ เช่น ตับ ปอด หรือกระดูก

วิธีตรวจวินิจฉัยมะเร็งหลอดอาหาร

การตรวจวินิจฉัยมะเร็งหลอดอาหารต้องเริ่มจากการสังเกตอาการและตรวจร่างกายอย่างละเอียด เพื่อให้แน่ใจว่าโรคอยู่ในระยะไหนและวางแผนการรักษาได้ตรงจุด

1. ส่องกล้องทางเดินอาหารส่วนบน (Endoscopy) เป็นวิธีมาตรฐานในการวินิจฉัยมะเร็งหลอดอาหาร แพทย์จะสอดกล้องขนาดเล็กพร้อมกล้องถ่ายภาพผ่านปากลงไปในหลอดอาหาร เพื่อตรวจดูความผิดปกติ เช่น ก้อนหรือแผลในหลอดอาหาร และสามารถประเมินความรุนแรงของโรคได้
2. ตรวจชิ้นเนื้อ (Biopsy) ในระหว่างการส่องกล้อง แพทย์สามารถตัดเนื้อเยื่อจากบริเวณที่ผิดปกติ เพื่อนำไปตรวจทางพยาธิวิทยา วิธีนี้เป็นการยืนยันว่าก้อนหรือแผลในหลอดอาหารเป็นมะเร็งหรือไม่ และช่วยระบุชนิดของเซลล์มะเร็ง
3. ตรวจภาพถ่ายรังสี เช่น CT Scan, PET Scan ใช้เพื่อตรวจการลุกลามและการแพร่กระจายของมะเร็ง CT Scan ให้ภาพตัดขวางของหลอดอาหารและอวัยวะรอบๆ ส่วน PET Scan ช่วยระบุเซลล์มะเร็งที่ยังเล็กและตรวจหาการแพร่กระจายไปยังต่อมน้ำเหลืองหรืออวัยวะอื่น

วิธีรักษามะเร็งหลอดอาหาร

มะเร็งหลอดอาหารรักษาหายไหม? คำตอบคือขึ้นอยู่กับระยะของโรค ขนาดและตำแหน่งของก้อนมะเร็ง รวมถึงสุขภาพโดยรวมของผู้ป่วย แพทย์อาจใช้วิธีใดวิธีหนึ่งหรือหลายวิธีร่วมกัน เพื่อเพิ่มโอกาสหายขาด ควบคุมอาการ และปรับคุณภาพชีวิต

การผ่าตัด (Surgery)

การผ่าตัดเป็นวิธีที่ใช้เมื่อตรวจพบมะเร็งในระยะที่ยังจำกัดอยู่ในหลอดอาหาร แพทย์จะตัดส่วนของหลอดอาหารที่มีเนื้องอกออก และบางครั้งอาจต้องตัดต่อมน้ำเหลืองใกล้เคียงด้วย หลังการผ่าตัด ผู้ป่วยอาจต้องปรับการรับประทานอาหารและฟื้นฟูระบบย่อยอาหาร เพื่อให้ร่างกายกลับสู่ภาวะปกติ

เคมีบำบัด (Chemotherapy)

เคมีบำบัดใช้ยาที่ออกฤทธิ์ทำลายเซลล์มะเร็งทั่วร่างกาย วิธีนี้มักใช้ควบคู่กับการผ่าตัดหรือรังสีบำบัดเพื่อลดขนาดก้อนมะเร็งหรือป้องกันการแพร่กระจาย ยาเคมีบำบัดอาจทำให้เกิดผลข้างเคียง เช่น คลื่นไส้ อาเจียน และผมร่วง แต่มีการจัดการเพื่อบรรเทาอาการเหล่านี้ได้

รังสีบำบัด (Radiation Therapy)

การฉายรังสีใช้พลังงานรังสีสูงทำลายเซลล์มะเร็งโดยตรงกับบริเวณหลอดอาหาร แพทย์อาจใช้รังสีบำบัดก่อนหรือหลังการผ่าตัด หรือร่วมกับเคมีบำบัดเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพ การรักษานี้อาจทำให้เกิดผลข้างเคียง เช่น เจ็บคอ แสบร้อนในหลอดอาหาร หรือผิวหนังบริเวณฉายรังสี

การดูแลแบบประคับประคอง (Palliative Care)

การดูแลแบบประคับประคองมุ่งเน้นบรรเทาอาการและเพิ่มคุณภาพชีวิต สำหรับผู้ป่วยที่มะเร็งอยู่ในระยะลุกลามหรือไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้ ทีมแพทย์จะช่วยควบคุมอาการเจ็บปวด ปรับอาหารและโภชนาการ รวมถึงให้คำปรึกษาทางจิตใจแก่ผู้ป่วยและครอบครัว

การป้องกันมะเร็งหลอดอาหาร

การป้องกันมะเร็งหลอดอาหารสามารถทำได้ด้วยการปรับพฤติกรรมและดูแลสุขภาพ เพื่อช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดโรค

• เลี่ยงการสูบบุหรี่และดื่มแอลกอฮอล์จัด ลดการสัมผัสสารก่อมะเร็งและการอักเสบเรื้อรังของหลอดอาหาร
• รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ เน้นผัก ผลไม้ ธัญพืช และลดอาหารหมักดองหรืออาหารร้อนจัด
• ควบคุมน้ำหนักตัวให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ ลดความเสี่ยงจากโรคอ้วนและกรดไหลย้อน
• รักษาและป้องกันโรคกรดไหลย้อน (GERD) ป้องกันการอักเสบเรื้อรังของเยื่อบุหลอดอาหาร
• หลีกเลี่ยงการกลืนสารเคมีหรือสารที่ทำลายเยื่อบุหลอดอาหาร เช่น สารระคายเคืองหรือสารพิษจากงานอุตสาหกรรม
• ตรวจสุขภาพและพบแพทย์เมื่อมีอาการผิดปกติ เช่น กลืนอาหารลำบาก เจ็บหน้าอก หรือเสียงแหบ เพื่อการวินิจฉัยและรักษาได้ทันเวลา

รักษามะเร็งหลอดอาหารที่โรงพยาบาลวิภาวดี

ศูนย์มะเร็ง ที่โรงพยาบาลวิภาวดีเริ่มต้นด้วยการประเมินอาการและวินิจฉัยโดยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านระบบทางเดินอาหาร ซึ่งโรงพยาบาลมีบริการส่องกล้องระบบทางเดินอาหาร (Endoscopy) เพื่อดูสภาพหลอดอาหารและเก็บชิ้นเนื้อ (Biopsy) เพื่อตรวจหามะเร็งหรือความผิดปกติอื่นๆ

หลังจากนั้นแพทย์จะพิจารณาแนวทางการรักษาที่เหมาะสม ซึ่งอาจรวมถึงการผ่าตัด การรักษาด้วยเคมีบำบัด หรือการรักษาด้วยวิธีอื่นๆ ขึ้นอยู่กับระยะและลักษณะของมะเร็ง โดยมีแพทย์เฉพาะทางที่มีประสบการณ์ในการดูแลผู้ป่วยมะเร็งหลอดอาหารในทุกขั้นตอน